Teknolojik Tekillik (Singularity) Nedir?

Teknolojinin hızla ilerlediği şu günlerde, birbiri ardına piyasaya sürülen yapay zeka projelerinin ardından, teknolojik tekillik olarak adlandırılan zeka patlaması, hayatımızın bir parçası olacağını gösterdi.

Teknolojik Tekillik Nedir?

Teknolojinin sürekli hızlanan ilerlemesine ve insan yaşam biçimindeki değişikliklere odaklanan bir konuşma, ırkın tarihinde, bildiğimiz şekliyle insan ilişkilerinin devam edemeyeceği bir temel tekilliğe yaklaşmakta olduğu izlenimini vermektedir.

Stanislav Ulam

Teknolojik tekillik (İngilizcesi: Singularity), aynı zamanda tekillik olarak da bilinmektedir, yapay zeka ve makinelerin insan zekasını geçtiği bir gelecek noktasını ifade eder. Bunun gözlemlenmesi neticesinde toplum, ekonomi ve teknoloji üzerinde hızlı ve öngörülemez değişimler ortaya çıkacaktır.

Günümüz dünyasında birbiri ardına duyurulan yapay zeka projeleriyle, insanoğlu giderek akıllı makinelerin sahibi olmaya başlamıştır. Çoğu angarya iş, yapay zeka araçlarıyla kolayca gerçekleştirilebilir hale gelmiştir.

Teknolojik tekillik tam olarak nerede devreye giriyor? Aslında, bu kavramın temel önermesi, süper zeki bir yapay zeka veya “akıllı makine” geliştirildiğinde, kendi tasarım ve üretim süreçlerini hızlandırarak ve optimize ederek hızlı bir şekilde gelişmeler sağlayacağıdır.

Haliyle bu gelişmeler, insanlar için daha önceleri imkansız görünen, hatta imkansız olan teknolojik ilerlemelerin de gerçekleşmesine olanak tanıyacaktır.

Ancak belirtmek isterim ki, teknolojik tekillik büyük ölçüde tartışmalı bir konudur ve çeşitli zaman çerçeveleri ve sonuçlarla ilgili tahminlerde bulunan birçok teori ve senaryo mevcuttur.

Bunlardan biri olan “The singularity is near: When humans transcend biology” adlı kitabın yazarı Ray Kurzweil tarafından yapılmıştır. Kendisi teknolojik tekilliğin 21. yüzyılın ortalarında gerçekleşeceğini öne sürer ve bu süre zarfında makinelerin insan zekasıyla eşdeğer veya onu geçen seviyelere ulaşacağını iddia eder.

Kurzweil, bu süreçte biyolojik olmayan entelektüel süreçlerin insan beyninin kapasitesini aşacağını ve bu durumun da nihai olarak toplum, ekonomi ve insanlık üzerinde büyük etkilere yol açacağını savunur.

Teknolik Tekilliğe Yol Açabilecek Gelişmeler Nelerdir?

Bahsi geçen teknolojik bir gelişme için birtakım engellerin aşılması gerekmektedir. Bu engeller aşılmadan, zeka patlaması olarak da adlandırılan teknolojik tekillik, yani büyük sıçrama ortamı oluşmayacaktır. İşte teknolojik tekilliğe yol açabilecek bazı gelişmeler aşağıda derlenmiştir:

Yapay Genel Zeka (AGI = Artificial General Intelligence): İnsan zekasının tüm yönlerini taklit edebilen ve her türlü zihinsel görevi başarıyla yerine getirebilen bir yapay zeka türüdür. AGI’nin ortaya çıkması, teknolojik tekilliğin başlangıcı olarak kabul edilebilir.

Sinirsel Arayüzler: Beyin-bilgisayar arayüzleri, insan beyni ile elektronik cihazlar arasında iletişim sağlar. Bu teknoloji, insan zekasını ve becerilerini doğrudan dijital ortamlara genişletmeye ve yapay zeka ile daha yakından entegre olmaya olanak tanır.

Kuantum Bilgisayarlar: Kuantum bilgisayarlar, kuantum mekaniğinin prensiplerini kullanarak olağanüstü hesaplama hızlarına ve gücüne ulaşabilir. Kuantum bilgisayarların yaygınlaşması, yapay zekanın ve diğer teknolojilerin gelişimini büyük ölçüde hızlandırabilir. Zira işlemciler artık kapasitelerinin sonuna gelmekte ve daha fazla küçültülememektedir (Moore’s yasası).

Biyoteknoloji ve Genetik Mühendislik: Genetik mühendislik ve CRISPR gibi yeni biyoteknolojik araçlar, insanların genetik yapılarını değiştirerek zekalarını ve yeteneklerini artırmalarına olanak tanır.

Nanoteknoloji: Atomik düzeyde çalışan nanomakinelerin ve nanorobotların geliştirilmesi, malzeme bilimi, enerji üretimi ve tıp gibi alanlarda devrim niteliğinde ilerlemelere yol açabilir.

Otonom Sistemler: İnsansız hava araçları (İHA’lar), otonom araçlar ve endüstriyel otomasyon gibi alanlarda yaşanan hızlı gelişmeler, makinelerin ve yapay zeka sistemlerinin insan müdahalesine daha az ihtiyaç duyduğu bir dünyaya doğru ilerlememize yol açabilir.

Bu ve daha pek çok teknolojik gelişme, teknolojik tekilliğe doğru atılan adımlar olarak görülebilir. Günümüz dünyasında art arda yaşanan ilerlemeler umut vaat etmektedir. Bununla birlikte, teknolojik tekilliğin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği ve ne zaman gerçekleşeceği hala büyük ölçüde belirsizdir.