Optional Chaining Nedir?

Günümüz modern programlama yaklaşımlarında, okunabilirlik ve hata yönetimi ön plandadır. “Optional chaining” konsepti, bu iki önemli hedefi gerçekleştirmek için harika bir araçtır. Bu yazımızda, optional chaining’in ne olduğunu, neden kullanıldığını ve nasıl uygulandığını ele alacağız.

Optional Chaining

“Optional chaining”, bir nesnenin özelliklerine veya metodlarına erişirken, bu özelliklerin veya metodların var olup olmadığını güvenli bir şekilde kontrol etme yöntemidir. Bu mekanizma sayesinde:

1. Hata önleme: Bir özelliğin var olmaması durumunda programınızın hata vermesini engelleyebilirsiniz.
2. Kısalık ve Okunabilirlik: Daha sade ve anlaşılır bir kod yazımı sağlanır.

Bir nesne üzerinde belirli bir özelliğe veya metoda erişmek istediğinizde, o özelliğin varlığını kontrol etmeden erişmeye çalışırsanız program bir hata üretebilir. Özellikle iç içe geçmiş nesnelerde bu sorun sıkça karşılaşılır. İşte optional chaining bu sorunları çözmek için tasarlanmıştır.

JavaScript’te Optional Chaining Kullanımı

JavaScript’te optional chaining, ?. operatörü ile uygulanır. Operatör, bir özelliğin veya metodun varlığını kontrol eder:

• Eğer özellik/metot varsa, değeri döndürür.
• Eğer yoksa, hata yerine undefined döndürür.

Bu özellik, JavaScript gibi programlama dillerinde daha okunabilir ve anlaşılır kod yazmayı sağlayan bir tür syntactic sugar örneğidir. Ne işe yaradığını ve nasıl kullanıldığını bir örnek üzerinden inceleyelim:

const user = {
  name: "Ali",
  address: {
    street: "Çiçek Sokak",
    city: "İstanbul"
  }
};

Yukarıdaki örneğimizde yer alan user nesnesinin address özelliğindeki city değerine erişmek isteseydik geleneksel olarak şu şekilde bir yöntem izlerdik:

// Geleneksel Yaklaşım
const city = user && user.address && user.address.city;

Bu yaklaşım, user ve user.address nesnelerinin var olup olmadığını kontrol eder ve eğer herhangi biri mevcut değilse herhangi bir hata üretmez ve city değişkenine undefined değeri atanır. Ancak bu kodu optional chaining kullanarak aşağıdaki gibi yazabiliriz:

// Optional chaining
const city = user?.address?.city;

?. operatörü ile benzer şekilde, user ve user.address nesnelerinin var olup olmadığını kontrol edilir ve eğer herhangi biri mevcut değilse, hata üretmeden city değişkenine undefined değeri atanır.

İki yöntemi kıyaslayınca optional chaning’in ne kadar temiz ve okunaklı bir kod yazımı sağladığı görülmektedir. Bir başka örnek için:

const ogrenci = {
  isim: "Ahmet",
  adres: {
    il: "İstanbul",
    ilce: "Beşiktaş"
  }
};
console.log(ogrenci.adres?.mahalle); // Eğer 'mahalle' özelliği mevcut değilse, 'undefined' dönecek, hata almayacaksınız.

Yukarıdaki örneğimizde, ogrenci adında bir nesne tanımlanmıştır. Bu nesnenin içinde isim ve adres adında iki özellik bulunmaktadır. adres özelliği ise il ve ilce olmak üzere kendi içinde iki alt özelliğe sahiptir.

Derken, bu nesnenin adres altındaki mahalle isimli bir özelliğini kullanmak istedik diyelim. Ancak, bu özellik ogrenci nesnesinde tanımlı değil. Eğer ogrenci.adres.mahalle şeklinde doğrudan erişmeye çalışırsak, bu özellik mevcut olmadığı için JavaScript hata verecektir.

Ancak ES2020 ile getirilen “Optional Chaining” özelliği sayesinde ?. operatörü kullanarak ogrenci.adres?.mahalle şeklinde bir erişim sağladığımızda, JavaScript bize bir hata vermeyecek sadece undefined döndürecektir.

Haliyle kod yazarken karşılaşabileceğimiz “Cannot read property ‘X’ of undefined” türündeki hataların önüne geçmekte büyük bir kolaylık sağlar.

Hangi Durumlarda Optional Chaining Kullanılır?

Optional chaining, özellikle aşağıdaki durumlarda büyük fayda sağlar:

1. İç içe geçmiş nesneler: Karmaşık veri yapıları üzerinde çalışırken, erişim sırasında hata riskini azaltır.
2. API cevapları: Dış kaynaklardan gelen veri genellikle belirsiz bir yapıya sahip olabilir. API cevaplarındaki eksik veya beklenmeyen alanları kontrol etmek için ideal bir yöntemdir.
3. Dinamik veri yapıları: Dinamik olarak oluşturulan nesneler üzerinde çalışırken daha temiz bir sözdizimi sağlar.

Metotlara Erişim:

Optional chaining, yalnızca nesne özelliklerine değil, aynı zamanda metodlara erişimde de kullanılabilir.

const user = {
  getName: () => "Ali"
};

console.log(user.getName?.()); // Çıktı: "Ali"
console.log(user.unknownMethod?.()); // Çıktı: undefined

Dizi Elemanlarına Erişim:

Bir dizinin belirli bir elemanının varlığını kontrol etmek için de kullanılabilir.

const users = [{ name: "Ali" }, null, { name: "Ayşe" }];

console.log(users[1]?.name); // Çıktı: undefined
console.log(users[2]?.name); // Çıktı: "Ayşe"

Varsayılan Değerlerle Kullanım:

Optional chaining, nullish coalescing operatörü (??) ile birleştirilerek varsayılan değerler atanabilir.

const user = { name: "Ali" };
const age = user?.age ?? 30;

console.log(age); // Çıktı: 30

“Optional chaining” programlama dillerinde hata önleme ve kod okunabilirliğini artırma adına güçlü bir araçtır. Özellikle modern JavaScript projelerinde, API verileri ve karmaşık nesnelerle çalışırken hata yönetimini kolaylaştırır. Daha sade ve temiz bir kod yazımı için mutlaka göz önünde bulundurulması gereken bir yöntemdir.